Vào đầu tuần này, Warren Buffett thông báo rằng ông đã quyên góp hơn 1 tỷ USD dưới dạng cổ phiếu của Berkshire Hathaway Inc. cho bốn quỹ tư nhân – tiếp tục cam kết hiến tặng phần lớn tài sản của mình vào hoạt động từ thiện thay vì để lại cho gia đình.
Cùng với thông báo này, Buffett đã công bố một bản ghi chú không tập trung nhiều vào chi tiết kỹ thuật của khoản quyên góp, mà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sắp xếp mọi việc ổn thỏa vào cuối đời. Những ai theo sát Buffett đều biết rằng đây chính là phong cách của ông. Ẩn sau những suy ngẫm đó thường là những lời khuyên sâu sắc về lãnh đạo và quản lý.
Ở tuổi 94, Buffett rõ ràng đang nghĩ đến lúc mình sẽ từ giã cõi đời và thừa nhận rằng “thời gian luôn chiến thắng”. Hơn bao giờ hết, ông dường như quyết tâm truyền đạt không chỉ những bài học về điều gì tạo nên một khoản đầu tư tốt mà còn là điều gì tạo nên một cuộc sống tốt đẹp. Sau đây là những điều tôi rút ra được:
Đừng tạo ra “triều đại gia đình” (hoặc con cái hưởng thụ từ danh tiếng cha mẹ). Buffett nhấn mạnh nhiều lần trong ghi chú của mình rằng ông không tin vào việc truyền lại tài sản khổng lồ cho thế hệ sau. Ông viết: “Cha mẹ nên để lại cho con cái đủ để chúng có thể làm bất cứ điều gì, nhưng không phải là đủ để chúng không cần làm gì cả.”
Hiện tại, hai trong số ba người con của ông nằm trong hội đồng quản trị của Berkshire, nhưng không ai đảm nhiệm vai trò quản lý – và cũng sẽ không ai trong số họ trở thành CEO.
Hãy đối chiếu quyết định của Buffett với hiện tượng “con nhà nối nghiệp- nepo baby” mà chúng ta đang chứng kiến ở nhiều lĩnh vực kinh doanh khác, khi quyền lực được chuyển giao qua các thế hệ tại công ty gia đình. (Đối với những ai chưa quen với cụm từ trên mạng, “nepo baby” dùng để chỉ những người có sự nghiệp được hưởng lợi nhờ tài sản hoặc mối quan hệ của cha mẹ thành đạt.)
Hậu quả thường thấy của nepo baby là mâu thuẫn nội bộ, như ở Estée Lauder Cos. và News Corp., hoặc việc giao nhầm quyền điều hành cho người không phù hợp (ví dụ: Tyson Foods Inc.). Giao cho con cái trách nhiệm quyên góp những khoản tiền khổng lồ từ tài sản gia đình thay vì tích lũy thêm có vẻ là một cách sống lành mạnh và ý nghĩa hơn.
Hãy thừa nhận vận may của mình. Buffett thường có xu hướng khiêm tốn, và ông thường ghi nhận thành công của mình nhờ vào may mắn hơn là nhờ vào sự thiên tài. Ông viết rằng chuỗi may mắn của mình “bắt đầu từ năm 1930 khi tôi được sinh ra tại Mỹ, là một người đàn ông da trắng,” và thêm rằng, “Được ưu ái bởi địa vị nam giới, rất sớm tôi đã tự tin rằng mình sẽ trở nên giàu có.”
Chính tư duy này – rằng xuất phát điểm trong cuộc sống của ông có ảnh hưởng lớn đến sự thịnh vượng – đã thúc đẩy ông chia sẻ tài sản của mình “cho những người kém may mắn ngay từ khi sinh ra.” Tư duy này cũng có lẽ giúp ông tránh được sự tự mãn và những sai lầm không đáng có đi kèm với nó.
Hãy minh bạch về kế hoạch tương lai của bạn. Buffett cho rằng mỗi bậc cha mẹ nên để con cái đọc di chúc của mình, giải thích lý do tại sao họ đưa ra những quyết định như vậy và lắng nghe ý kiến phản hồi của con cái khi điều đó hợp lý. Ông viết: “Tôi đã chứng kiến nhiều gia đình rạn nứt sau khi những chỉ dẫn trong di chúc khiến người thừa kế bối rối và đôi khi tức giận. Tôi cũng thấy một số trường hợp, khi di chúc của cha mẹ giàu có được thảo luận rõ ràng trước khi qua đời, gia đình lại trở nên gắn bó hơn.”
Buffett cũng áp dụng cách tiếp cận này trong việc lập kế hoạch kế nhiệm tại Berkshire, nhờ đó ông đã tránh được những phản ứng kịch tính. Như tôi từng viết, việc chuyển giao vị trí CEO nên diễn ra một cách minh bạch và càng đơn giản càng tốt. Điều này cũng áp dụng tương tự đối với một bản di chúc.
Sống dưới mức thu nhập của bạn. Buffett từ lâu đã ca ngợi sức mạnh kỳ diệu của lãi suất kép, ví nó như một quả cầu tuyết lăn xuống dốc, ngày càng nhanh và lớn hơn. Trong ghi chú của mình, ông viết rằng phần thưởng thực sự sẽ đến trong 20 năm cuối đời. Là một người nổi tiếng sống tiết kiệm – Buffett vẫn sống trong ngôi nhà tại Omaha mà ông mua từ năm 1958 – ông đã tích lũy được một khoản tiết kiệm khổng lồ, mà ông gọi là “những đơn vị tiêu dùng trì hoãn.” Điều này đã giúp quả cầu tuyết của ông ngày càng lớn hơn, tạo ra nhiều tiền hơn để ông có thể quyên góp.
Hãy nói với con cái rằng bạn tự hào về chúng. Đó là điều Buffett đã làm ở cuối lá thư của mình. Không cần nói thêm gì cả.
(Beth Kowitt/Bloomberg)
