“Có một câu ngạn ngữ sáng suốt nói thế này: một kẻ trượng phu không bao giờ nhắc đến những người đàn bà y đã chia tay hay khoản tiền thuế khi đã đóng. Thực ra, chuyện này là bịa đặt hoàn toàn. Tôi chỉ bịa ra đấy thôi! Xin lỗi! Nhưng nếu quả thực có một câu ngạn ngữ như thế, tôi nghĩ còn một điều kiện nữa để làm kẻ trượng phu là giữ kín chuyện y làm gì để luôn khỏe mạnh. Một kẻ trượng phu không nên nói mãi chuyện mình làm gì để duy trì sức khỏe. Ít nhất thì tôi nghĩ vậy”.
Haruki Murakami – nhà văn yêu thích của tôi – mở đầu một trong những cuốn sách của ông mà tôi thích nhất là cuốn “tôi nói gì khi nói về chạy bộ” như vậy.
Tôi không biết vì sao mọi người xung quanh tôi đều đang chạy bộ. Chạy sáng. Chạy chiều. Chạy đêm. Chạy cuối tuần. Chạy quanh công viên. Chạy quanh hồ Tây. Chạy quanh Hà Nội. Đi Huế chạy. Đi Hạ Long chạy. Đi TPHCM chạy. Ra nước ngoài tham gia giải chạy. Chạy 5km. Chạy 10km. Chạy 21km. Chạy 42km. Chạy đường nhựa. Chạy trên bãi biển. Chạy trail.
Mùa chạy nào mọi người cũng có mồ hôi.
Các giải chạy nhiều tới mức người dân ở khu vực trung tâm Hà Nội bị ảnh hưởng vì cấm đường, vì ồn ào đã phản ánh đến chính quyền địa phương, khiến đây trở thành một vấn đề gây tranh cãi trên mạng xã hội.
Tôi biết chạy bộ là việc không hề dễ dàng. Vì tôi đã thử và tôi đã bỏ cuộc. Chạy 5km quanh công viên gần nhà thôi đã thở hổn hển, nên tôi thực lòng ngưỡng mộ những bước chân thoăn thoắt của mọi người. Bạn phải có thời gian. Bạn phải rất kiên trì. Bạn phải có ý chí tự nguyện đau khổ thì mới theo đuổi được môn chạy bộ. Vậy mà đang rất nhiều người tự nguyện khổ đau.
Phong trào chạy bộ đã trở thành cú huých cho marathon Việt. Theo báo VnExpress – một đơn vị tổ chức các giải marathon uy tín, phong trào chạy bộ ở Việt Nam đã âm ỉ từ 2017 tới 2019 với những sự kiện được tổ chức đều đặn. Giai đoạn này tuy chưa đạt quy mô 10.000 người, cũng có giải thu hút 5.000 đến 8.000 vận động viên, trong đó có nhiều người nước ngoài.
Đến nay, các giải chạy trải rộng nhiều tỉnh, thành trong nước. Thống kê sơ bộ cho thấy trong năm 2024 đã có hàng trăm giải chạy bộ ở các cự ly khác nhau được tổ chức. Trong đó những giải chạy hơn chục nghìn người tham gia đã không còn hiếm. Đơn cử lượng vận động viên tham gia giải marathon quốc tế TPHCM Techcombank mùa thứ 7 vào đầu tháng 12/2024 là gần 18.000 người, tăng hơn 400% so với mùa đầu tiên.
Trong phong trào chạy bộ ở Việt Nam đã xuất hiện các nhân vật như anh Nguyễn Đình Trường, người Việt Nam chạy nhiều giải full marathon và ultra marathon nhất trong một năm, với việc hoàn thành 42 giải full marathon, 5 giải ultramarathon và một giải Ironman 70.3 năm 2024.
Nhìn rộng ra, phong trào chạy bộ non trẻ ở Việt Nam nằm trong xu hướng toàn cầu của sự bùng nổ các giải chạy marathon các thập kỷ gần đây. Theo một bài viết trên Nytimes, vào khoảng đầu thế kỷ 20, khi những cuộc chạy marathon đầu tiên được tổ chức, người ta cho rằng các cuộc đua này chỉ an toàn cho những người đàn ông trẻ, khỏe mạnh. Nhiều người thậm chí còn tin, một cách sai lầm, chạy bộ sẽ khiến phụ nữ vô sinh hoặc quá nam tính. Nhưng khi chạy đường dài trở nên phổ biến như một cách để giữ gìn sức khỏe thì ngày càng có nhiều người muốn tham gia.
Giải marathon lâu đời nhất trên thế giới được tổ chức ở Boston (Mỹ). Vào một ngày lạnh giá tháng 4 năm 1924 – năm đầu tiên Marathon Boston cự ly 26,2 dặm (khoảng 42km) được tổ chức thay cho cự ly 24,8 dặm trước đó – chỉ có 140 người đàn ông xếp hàng để chạy. Một thế kỷ sau, vào tháng 4 năm 2024, khoảng 30.000 vận động viên đã vượt qua vạch xuất phát.
Vào tháng 11 năm 2024, giải marathon ở New York đã phá vỡ kỷ lục thế giới về số người về đích trong một giải chạy, với 55.646 vận động viên từ khắp nơi trên thế giới cán đích. Đây là một bước tiến xa so với khởi đầu khiêm tốn của giải này: Năm 1970, chỉ có 55 vận động viên hoàn thành cuộc đua với cự ly vòng quanh công viên trung tâm thành phố New York.
Có thể tóm tắt về sự bùng nổ các giải chạy trên toàn thế giới là số lượng người tham gia tăng lên, và thời gian hoàn thành cũng tăng lên. Lý do là khi chạy đường dài trở nên phổ biến trong vài thập kỷ qua, nhiều người chạy marathon hiện nay đã ở độ tuổi trung niên hoặc lớn tuổi hơn, và trong số những người mới tham gia thì nhiều người có thể lực kém và ít kinh nghiệm hơn. Thống kê của Nytimes cho thấy thời gian hoàn thành trung bình trong các cuộc chạy marathon ở Mỹ đã chậm lại đáng kể, ngay cả khi một số vận động viên hàng đầu đã chạy nhanh hơn.
Đến đây thì tôi muốn trả lời câu hỏi đặt ra trong tựa đề bài viết “Tại sao mọi người quanh tôi đều chạy bộ?”. Đơn giản vì mọi người muốn khỏe mạnh. Tất nhiên là có thể còn những lý do khác. Nhưng chỉ một lý do đó thôi cũng đáng để cổ vũ phong trào chạy bộ, và đáng để ăn mừng khi văn hóa chạy bộ đang dần chiếm lĩnh cuộc sống của chúng ta.
Ngày đầu tiên của năm mới 2025, tôi thức dậy và thấy trên newsfeed facebook nhiều anh chị, bạn bè đăng những tấm hình về đích trong một giải chạy bộ nào đó. Ồ, sao ngày nghỉ và trời lạnh thế này mà mọi người dậy sớm thế nhỉ? Tôi tự hỏi.
Nếu chạy bộ thúc đẩy mọi người thực hiện những thay đổi tích cực trong lối sống của họ, đốt cháy calo và giảm cân, thì tại sao tôi lại đứng ngoài nhìn. Chẳng phải năm mới là thời điểm thích hợp để bắt đầu một lối sống mới hay sao.
Võ Văn Thành
