Mỗi cộng đồng đều có những huyền thoại của riêng mình, và các nhà báo cũng không ngoại lệ. Ở Mỹ, có một câu chuyện phổ biến như thế này: Trước đây, trong thời kỳ lý tưởng trước khi có mạng xã hội — hoặc trước khi có điện thoại thông minh hay Internet — từng có một thời điểm mà các nhà báo được tin tưởng. Khi đó, ai cũng đọc những tờ báo hàng ngày đầy sức mạnh và xem các chương trình tin tức truyền hình trung lập, khách quan. Khi người dân cần đưa ra quyết định chính trị, một khế ước xã hội vững chắc với truyền thông đảm bảo rằng họ được cung cấp thông tin đầy đủ; ngay cả khi không phải lúc nào cũng đồng thuận về những việc cần làm hay ứng viên nên bầu, họ vẫn có thể dựa vào một bộ dữ kiện chung.
Nhưng rồi điều gì đó đã thay đổi: người ta ngừng chú ý đến tin tức, hoặc quyết định rằng họ không còn tin vào tin tức nữa. Họ bị phân tâm bởi podcast, Facebook, và Twitch. Họ thiếu thông tin và bắt đầu hành động trái ngược với lợi ích của chính mình. Truyền thông suy tàn và phân mảnh, kéo theo cả quốc gia. Tin tức và ý kiến trở nên không thể phân biệt, thông tin sai lệch lan tràn, và đó là cách chúng ta bước vào thế giới “hậu sự thật”.
Câu chuyện này hoàn toàn có cơ sở. Niềm tin vào nhiều tổ chức đã giảm sút trong những năm qua, nhưng với ngành báo chí, sự sụt giảm này là nghiêm trọng nhất. Năm 1972, Gallup bắt đầu hỏi người dân Mỹ: “Bạn có bao nhiêu niềm tin và sự tin tưởng vào các phương tiện truyền thông đại chúng?” Kết quả ban đầu rất khả quan — vào năm 1976, hơn 70% nói rằng họ có “rất nhiều” niềm tin, và rất ít người trả lời rằng họ không có chút niềm tin nào. Nhưng đến năm 2024, đa số người được hỏi (36%) nói rằng họ không có “chút niềm tin nào”.
Một khảo sát về mức độ đạo đức của các ngành nghề tại Mỹ cho thấy chỉ một phần năm tin rằng tiêu chuẩn đạo đức của các nhà báo là “cao” hoặc “rất cao”. Đây là thứ hạng tốt hơn so với nhân viên bán xe hơi và thượng nghị sĩ, nhưng thấp hơn cả nhân viên ngân hàng và chuyên viên trị liệu thần kinh cột sống. (Gần một nửa số người được hỏi cho rằng tiêu chuẩn của các nhà báo là “thấp” hoặc “rất thấp.”)
Ngày càng nhiều người Mỹ báo cáo rằng họ không theo dõi tin tức, hoặc nếu có, thì chủ yếu thông qua mạng xã hội hoặc các nguồn tin thay thế không đáng tin cậy. Ở một số nơi trên thế giới, bức tranh có vẻ khả quan hơn — các quốc gia Bắc Âu, như thường lệ, có mức độ tin tưởng công chúng vào báo chí cao hơn hẳn. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây tại 28 quốc gia cho thấy mức cân bằng giữa sự tin tưởng và nghi ngờ đối với truyền thông chỉ ở mức trung tính, thậm chí mang chiều hướng tiêu cực tại các quốc gia phát triển nhất.
Trong khi đó, một phần lớn ngành báo chí đang rơi vào tình trạng thoái trào, bị ảnh hưởng nặng nề bởi doanh thu quảng cáo giảm sút, chính phủ thù địch, và lượng khán giả ngày càng ít đi.
Tại Mỹ, số lượng nhân viên làm việc trong các tòa soạn đã giảm hơn 25% từ năm 2008 đến 2020; riêng trong năm 2024, hàng nghìn người đã bị sa thải. Trong giai đoạn 2022-2023, Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) ghi nhận số lượng nhà báo bị bỏ tù trên toàn cầu đạt mức cao nhất từ trước đến nay.
Những thay đổi về công nghệ — gần đây nhất và nghiêm trọng nhất là sự phổ biến của trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh — đang đặt ra nhiều thách thức riêng, cùng với sự phân cực chính trị. Tại Mỹ, sự xói mòn niềm tin vào báo chí diễn ra rõ ràng hơn và ổn định hơn ở các cử tri Đảng Cộng hòa. Có vẻ như ở cả hai đảng, nhiều người tìm đến tin tức không phải để thu nhận thông tin mà để được củng cố quan điểm của mình.
Cái gì được xem là sự thật thường phụ thuộc vào vị trí của mỗi người trên phổ chính trị. Điều này không phải ngẫu nhiên khi mạng xã hội của tổng thống đắc cử Donald Trump lại mang tên “Truth” (Sự thật).
Bức tranh này có vẻ ảm đạm. Nhưng ẩn sâu trong các con số thống kê là một câu chuyện khác, nơi mọi người lo ngại về thông tin sai lệch, ngay cả khi họ không thể thống nhất cách gọi tên nó. “Tin giả” không phải là một khái niệm mới, nhưng ngày nay nhiều người Mỹ bày tỏ sự không hài lòng với thông tin không chính xác hoặc chưa được kiểm chứng trên mạng xã hội, và đa số cho rằng ai đó, thậm chí là chính phủ liên bang, cần phải có hành động để giải quyết vấn đề này.
Có vẻ như ngày càng có sự thừa nhận rộng rãi rằng các thông tin sai lệch chính là mối nguy hiểm — trên toàn cầu, nỗi lo về một “cuộc chiến thông tin” đang gia tăng — và mặc dù sự hoài nghi và phân tâm đã trở thành phổ biến, vẫn tồn tại một nhu cầu bền bỉ về thông tin đáng tin cậy.
Câu hỏi đặt ra là: thông tin đáng tin cậy có thể được tìm thấy ở đâu, và những người cung cấp nó làm thế nào để lên tiếng giữa một biển thông tin ồn ào?
Một câu trả lời là tăng cường âm lượng: mạnh mẽ tuyên bố rằng, trong một thế giới đầy bất cập, chỉ chúng tôi mới có thể cung cấp sự chính xác.
Các mạng lưới như NBC và BBC đã thành lập các bộ phận chuyên trách kiểm tra tính xác thực của những gì người khác nói—thay vì kiểm tra lại chính công việc của họ. Trong cuộc tranh luận Tổng thống đầu tiên năm 2024, The New York Times đã giao nhiệm vụ cho 29 nhân viên rà soát các phát ngôn của các ứng cử viên theo thời gian thực.
Không phải tất cả những người tham gia vào “nền kinh tế chính xác” đều lớn mạnh hay giàu nguồn lực: trong thập kỷ qua, hàng trăm trang web nhỏ chuyên kiểm tra tính xác thực đã mọc lên trên khắp thế giới, bao gồm cả ở những quốc gia như Ấn Độ. (Nhiều trang trong số này nhận được tài trợ đáng kể từ chương trình kiểm tra tính xác thực của bên thứ ba do Meta hỗ trợ, chương trình mà công ty vừa thông báo chấm dứt).
Dù xuất phát từ mục đích phục vụ hay chiến lược kinh doanh, hình thức “kiểm chứng chính trị” này—tập trung vào các tuyên bố cụ thể và tìm cách xác nhận hoặc bác bỏ chúng—khó có thể coi là trung lập.
Việc nhằm mục tiêu phản bác các thông tin sai lệch thường mang tính chất đối đáp, và tất yếu đòi hỏi những quyết định biên tập về việc nên kiểm tra điều gì. (Không tổ chức nào có thể xem xét từng tuyên bố của mọi chính trị gia, và cũng không tổ chức nào muốn làm vậy.) Một sự tập trung liên tục vào việc chỉ ra thông tin sai lệch thậm chí có thể làm phóng đại quy mô của vấn đề—có lợi cho cái mà nhà văn Joseph Bernstein gọi là “Big Disinfo” (Ngành công nghiệp thông tin sai lệch lớn) và gây bất lợi cho sức hút của một ấn phẩm đối với những độc giả chưa có ý kiến rõ ràng.
Việc khiến độc giả cảm thấy các nhà báo đáng để lắng nghe không chỉ phụ thuộc vào cách họ làm việc và cách độc giả có thể sử dụng thông tin đó, mà còn phụ thuộc vào chính nội dung họ nói. Việc cung cấp thông tin chính xác tự nó không đủ để tạo dựng niềm tin.
Điều chắc chắn hơn là, thỉnh thoảng, mọi nhà báo, dù có ý tốt đến đâu, đều có thể mắc sai lầm hoặc bỏ lỡ vấn đề cốt lõi. Điều này vẫn đúng ngay cả khi — như Michael Schudson, giáo sư báo chí tại Đại học Columbia, lập luận — báo chí Mỹ ngày nay sâu sắc hơn, mang tính phân tích và điều tra nhiều hơn so với cách đây 50 năm. Nếu từng có một thời kỳ hoàng kim của báo chí, có lẽ chúng ta đang sống trong thời kỳ đó.
Vấn đề nằm ở chỗ: việc chỉ ra sai lầm của người khác là chưa đủ. Nếu muốn công chúng tin tưởng các nhà báo, chúng ta cần xứng đáng với niềm tin ấy.
Tạp chí The New Yorker được biết đến với sự chính xác. Ít nhất, đó là điều mà tạp chí tự khẳng định. Thực tế, điều này phụ thuộc vào việc bạn hỏi ai. Một bản giới thiệu cho số đầu tiên của The New Yorker vào năm 1925 cam kết rằng:
So với báo chí, The New Yorker sẽ mang tính phân tích nhiều hơn là ghi chép nguyên văn. Tạp chí sẽ đăng tải những sự thật mà họ phải tìm hiểu phía sau hậu trường để có được, nhưng sẽ không chạy theo scandal chỉ vì scandal, hay giật gân chỉ vì giật gân. Tính liêm chính của tạp chí sẽ vượt qua mọi sự nghi ngờ.
Trung thành với sứ mệnh này, The New Yorker duy trì sự quan tâm đến sự thật đến mức ám ảnh. Tuy nhiên, không lâu sau, các biên tập viên đời đầu nhận ra sự hữu ích của ít nhất là việc ghi chép cơ bản. Năm 1927, tạp chí xuất bản một bài Profile về nhà thơ Edna St. Vincent Millay, “ngôi sao đầu tiên của nước Mỹ.” Câu mở đầu—“Cha của Edna Millay là một công nhân bốc xếp tại bến cảng ở Rockland, Maine”—nghe có vẻ ổn, nhưng, giống nhiều chi tiết khác trong bài viết, nó không đúng: cha của Millay là một giáo viên chuyển sang làm nhân viên bảo hiểm.
Sự bẽ mặt này khiến Harold Ross, tổng biên tập sáng lập của The New Yorker, quyết định thành lập một bộ phận kiểm tra thông tin. Kể từ đó, các kiểm tra viên đã để lại dấu ấn khắp tạp chí. John McPhee, trong một bài tiểu luận xuất bản năm 2009, mô tả việc kiểm tra thông tin là một công việc gần như mang tính ám ảnh.
Để củng cố một giai thoại quan trọng nhưng thiếu chắc chắn về các lò phản ứng hạt nhân thời chiến, một kiểm tra viên đã dành nhiều ngày gọi điện khắp nước Mỹ: từ Brookhaven đến Bethesda, từ La Jolla đến Los Alamos. Cuộc truy tìm kết thúc, ngay trước thời hạn in ấn, với một cuộc gọi đến sở cảnh sát ở Florida. Kiểm tra viên đã nhờ cảnh sát truy tìm một nhân chứng quan trọng, người cuối cùng được phát hiện đang đi mua sắm tại trung tâm thương mại. Nhân chứng gọi lại cho kiểm tra viên từ một buồng điện thoại, kịp thời chỉnh sửa một sai sót.
Không nhiều bài viết đòi hỏi những nỗ lực phi thường như vậy: thực tế là các kiểm tra viên luôn bận rộn, và chỉ thỉnh thoảng phải xử lý những trường hợp đòi hỏi kỹ năng nghiên cứu chuyên sâu.
Ngày nay, hầu hết các thông tin có thể được kiểm tra khá dễ dàng, đặc biệt nhờ vào sự hỗ trợ của Internet. Tuy nhiên, vì có quá nhiều thông tin cần kiểm tra, các kiểm tra viên phải ưu tiên lựa chọn. (Từ điển Merriam-Webster định nghĩa “fact” – sự thật – là “một mẩu thông tin được trình bày như có tính khách quan”; một bài viết dài có thể chứa hàng ngàn sự thật như vậy.)
Khi một sự thật cụ thể trở nên khó xác minh, điều cần thiết thường là sự kiên trì và chú ý tỉ mỉ, thay vì một loại kiến thức đặc biệt nào đó. Các kiểm tra viên không phải là người không bao giờ sai, và thành công của họ chủ yếu nhờ vào sự chăm chỉ và sáng tạo.
Điều thực sự phi thường ở bất kỳ bộ phận kiểm tra thông tin nào chính là sự tồn tại của nó. Tại thời điểm này, gần 30 người làm việc trong bộ phận kiểm tra thông tin của The New Yorker, hầu hết là toàn thời gian. Chính nhờ lao động quy mô lớn mà tính chính xác được tạo ra.
Nhưng việc theo đuổi tính chính xác—tức là xác nhận một thông tin có thật sự là sự thật hay không—chỉ là một phần của công việc. Ngoại trừ một vài trường hợp thực tế đặc biệt, các kiểm tra viên sẽ xem xét mọi nội dung được xuất bản bởi tạp chí, chỉnh sửa để đảm bảo cân bằng, công bằng và có ngữ cảnh phù hợp. Các nhà văn được yêu cầu chia sẻ nguồn tư liệu của họ; kiểm tra viên sẽ xem xét cả tài liệu nghiên cứu (sách, bài viết, email, tài liệu) lẫn các báo cáo gốc.
Đối với các chủ đề phức tạp, hoặc khi cần xác minh, họ tự tiến hành nghiên cứu độc lập, đôi khi tham khảo ý kiến các chuyên gia liên quan. Trừ khi có lý do chính đáng để không làm vậy, họ sẽ liên lạc với tất cả cá nhân và tổ chức được đề cập trong bài viết và rà soát kỹ những gì được ghi nhận hoặc nói về họ.
Quy trình này mang lại nhiều lợi ích. Nếu người liên quan hợp tác—và hầu hết họ thường làm vậy—kiểm tra viên có thể xác minh các chi tiết thực tế, bao gồm cả những thông tin xuất hiện trong dấu ngoặc kép. Nếu họ không đồng ý với điều gì đó, họ có cơ hội đưa ra ý kiến hoặc chỉnh sửa thông tin. Và nếu họ tức giận, thì biết được điều đó trước khi bài viết được xuất bản vẫn tốt hơn. (Bước này cũng rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ bị kiện vì phỉ báng: theo luật pháp Mỹ, một nỗ lực chân thành và kỹ lưỡng để khám phá sự thật là một biện pháp phòng vệ vững chắc trong trường hợp bạn vô tình xuất bản một thông tin không chính xác có thể bị kiện. Dù tiêu chuẩn của bạn có chặt chẽ đến đâu, việc không cố gắng liên hệ với người liên quan cũng không tạo được ấn tượng tốt.)
Kiểm tra viên có thể phát hiện ra những lỗ hổng tiềm ẩn trong câu chuyện hoặc thu thập những quan điểm đáng được đưa vào bài viết. Quan trọng nhất, quy trình này, vốn giống như một hình thức báo cáo lại, cho kiểm tra viên cơ hội kiểm tra cơ sở của từng tuyên bố về sự thật và ý kiến: nhà văn đang dựa vào kinh nghiệm cá nhân, một cuốn sách nhớ mang máng, một tin đồn từ bên thứ ba, hay nhiều năm nghiên cứu?
Giá trị của một nguồn thông tin, dù là một cá nhân hay tài liệu, phần lớn phụ thuộc vào chất lượng thông tin mà nó cung cấp.
Tùy thuộc vào mức độ quan trọng—chúng ta đang nói về việc tôi đã ăn gì vào bữa sáng, hay địa điểm nơi tôi chứng kiến vụ án xảy ra?—và tùy vào các nguồn thông tin khác sẵn có, kiểm tra viên có thể cần phải tìm kiếm sự xác nhận hoặc tự thực hiện một số điều tra riêng. Cuối cùng, dựa trên tất cả những điều này, họ có thể quyết định nên trình bày điều gì và cách trình bày ra sao. Theo một cách nào đó, họ chính là người quyết định đâu là sự thật mà tạp chí tin tưởng và công nhận.
Sự thật, theo nghĩa này, là thứ được tìm kiếm và thể hiện—một sản phẩm của quá trình điều tra kỹ lưỡng và cân nhắc thông tin, chứ không phải điều được khám phá sẵn có.
Nhiều điểm, sau khi được điều chỉnh khi cần, có thể được tuyên bố là sự thật, nhưng thường thì kiểm tra viên sẽ muốn thêm trích dẫn (“theo . . .”) hoặc trình bày các quan điểm mâu thuẫn. Giọng điệu rất quan trọng, và có thể được sử dụng để biểu thị mức độ tự tin: một tuyên bố dù hợp lý nhưng vẫn có thể để lại khoảng trống cho sự nghi ngờ.
Những thông tin sai lệch có thể tiết lộ điều gì đó về người phát ngôn đôi khi vẫn có giá trị để giữ lại, miễn là chúng được phản biện. Tuy nhiên, các chi tiết thực sự không thể xác minh hoặc rõ ràng là sai và không thể sửa chữa thường sẽ bị cắt bỏ: quyết định không công bố điều gì có thể quan trọng không kém quyết định giữ lại điều gì.
Trong câu chuyện, dấu vết của kiểm tra viên thường xuất hiện dưới dạng các chỗ tránh né hoặc bác bỏ, nhưng một sự sửa chữa khéo léo có thể làm cho toàn bộ công sức đằng sau đó trở nên vô hình.
Đáng buồn thay, công việc kiểm tra thường chỉ trở nên dễ thấy nhất khi nó gặp sai sót. Ví dụ, dù có một bộ phận nghiên cứu hùng hậu với hàng chục người, tạp chí Der Spiegel vẫn để một phóng viên ngôi sao bị phát hiện cách đây vài năm đã bịa đặt nhiều bài báo. (Trong số đó, anh ta giả vờ đã phỏng vấn cha mẹ của Colin Kaepernick và mô tả quản lý thị trấn Fergus Falls, bang Minnesota, là một người cô đơn chưa từng ra biển. Cư dân thị trấn phản bác bằng bức ảnh người quản lý này cùng bạn gái đang ôm nhau trên bãi biển.)
Vì The New Yorker, giống như nhiều ấn phẩm khác, xây dựng danh tiếng của mình dựa trên tính chính xác, độc giả có thể dễ dàng cảm thấy bị lừa dối, thậm chí phản bội, khi một sai sót xuất hiện. (Xu hướng của những người viết thư phàn nàn về “bộ phận kiểm tra thông tin nổi tiếng của The New Yorker” chắc chắn cũng là một cách khen ngợi.) Đây không chỉ đơn thuần là một vấn đề thương mại. Như triết gia Annette Baier từng viết, “Niềm tin là một loại cây mỏng manh,” dễ dàng bị tổn hại bởi sự giám sát hoặc hoài nghi tăng lên khi một sai sót bị phát hiện. Khi gốc rễ của niềm tin đã khô héo, việc khôi phục chúng trở nên vô cùng khó khăn.
Niềm tin là điều mà các nhà báo yêu cầu, nhưng cũng là điều họ trao đi. Giống như độc giả học hỏi về thế giới thông qua tin tức, các nhà báo cũng học hỏi từ các nguồn tin của mình. Một triết gia khác, Neil Levy, chỉ ra rằng “phần lớn—có lẽ là hầu hết—những gì chúng ta biết, chúng ta biết thông qua lời chứng thực, và (trừ một vài trường hợp đặc biệt) chúng ta chỉ tiếp nhận tri thức thông qua lời chứng thực khi chúng ta tin tưởng người phát ngôn.” Hầu hết thông tin đến với chúng ta từ những người khác, và chúng ta—cố ý hoặc không—chọn tin họ. Đối với nhà báo, cách thức và lý do để đưa ra những lựa chọn đó là điều đặc biệt quan trọng. Trong cùng bài luận, Levy viết rằng “niềm tin khiến chúng ta dễ bị tổn thương,” và nếu điều đó đúng với nhà văn, thì nó lại càng đúng với độc giả. Không phóng viên nào có thể tránh khỏi sự mong manh đó, nhưng việc quản lý nó là điều cần thiết để giành được và giữ được niềm tin của độc giả. Nhà báo chọn tin tưởng ai thay mặt cho độc giả của mình.
Đối với các nhà báo, cũng như bất kỳ ai, có một số cách để xây dựng niềm tin, bao gồm danh tiếng, chuyên môn và tính minh bạch—chẳng hạn như chia sẻ nguồn tin hoặc nhanh chóng sửa chữa sai lầm.
Một số phương pháp trong số này lại tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn các phương pháp khác. Hiện nay, nhiều tổ chức tự định vị mình là hướng dẫn trung lập trong “thị trường ý tưởng” và quảng bá các đánh giá về mức độ đáng tin cậy của các tổ chức báo chí. Nhưng việc dựa vào những đánh giá đó đòi hỏi phải tin tưởng vào chất lượng và tính khách quan của các đánh giá. Dữ liệu chính thức thường được xem xét mà không đặt câu hỏi, nhưng con số có thể che giấu động cơ: hãy nghĩ về tranh cãi xung quanh cách tính thương vong trong các cuộc xung đột gần đây. Trong khi đó, chính phủ có thể sử dụng quyền kiểm soát thông tin để đàn áp các câu chuyện bất lợi: những luật được ban hành ban đầu để chống thông tin sai lệch, nhiều luật xuất hiện trong đại dịch COVID-19, đôi khi có thể cản trở tự do ngôn luận. Hiện tượng này đang tạo ra một làn sóng phản đối ngày càng tăng ở Mỹ và các nơi khác.
Mặc dù một số loại thông tin có thể được coi là đáng tin cậy một cách tự nhiên, nhưng những loại này cũng đang thay đổi. Trong nhiều thập kỷ, sự khó khăn trong việc chỉnh sửa ảnh và video khiến chúng được hầu hết mọi người coi là bằng chứng không thể chối cãi. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của phần mềm chỉnh sửa dựa trên AI, hình ảnh và video nhanh chóng trở nên khó tin hơn. Các công cụ tương tự đã được sử dụng để giả mạo giọng nói chỉ dựa trên vài giây âm thanh ghi âm. Với người bình thường, điều này có thể xuất hiện dưới dạng các vụ lừa đảo (bà ngoại gọi, nhưng đó không phải bà ở đầu dây bên kia), nhưng với nhà báo, điều này cũng làm dấy lên nghi ngờ về các cuộc gọi từ nguồn tin.
Công nghệ lừa dối thường đi kèm với công nghệ phát hiện hoặc xác minh—một loạt công ty, chẳng hạn, đã hứa hẹn có thể nhận diện hình ảnh bị chỉnh sửa bởi AI—nhưng chúng thường bị cuốn vào một cuộc chạy đua vũ trang và không bao giờ đạt được độ chính xác tuyệt đối. Mặc dù chatbot và công cụ tìm kiếm tích hợp AI hứa hẹn hỗ trợ nghiên cứu (khi một đồng nghiệp “phỏng vấn” ChatGPT, nó trả lời: “Tôi cố gắng cung cấp thông tin trung lập và không thiên vị nhất có thể”), nhưng khả năng không đưa ra được nguồn tin và khuynh hướng tạo thông tin sai lệch khiến những công cụ này hiện tại chẳng khác gì lối tắt dẫn đến ngõ cụt.
Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến truyền thông mà còn vượt xa nó: các chiến dịch bầu cử, nơi những ấn tượng tinh tế có thể dẫn đến thay đổi lớn trong hành vi bỏ phiếu, ngày càng dễ bị tổn thương bởi deepfake và các thao túng khác từ các thuật toán khó lường. Giống như mọi người khác, các nhà báo chỉ mới bắt đầu đối mặt với những hệ lụy của điều này.
Trong hoàn cảnh như vậy, việc biết điều gì là sự thật trở nên khó khăn, và kéo theo đó là khó đưa ra quyết định. Báo chí chất lượng tốt mang lại con đường vượt qua, nhưng chỉ khi độc giả sẵn lòng đi theo: niềm tin và sự cả tin có thể gần nhau một cách khó chịu. Việc giành được và giữ được niềm tin đó là điều khó khăn. Nhưng thất bại—cái kết của câu chuyện suy thoái qua nhiều thế hệ, của việc vàng đổi lấy sắt vụn—không phải là điều không thể tránh khỏi.
Việc kiểm tra thông tin theo cách mà The New Yorker thực hiện là rất cụ thể và tốn nhiều nguồn lực, và đây chỉ là một giải pháp khả thi. Nhưng bất kỳ giải pháp nào cũng cần phải thừa nhận sự phức tạp của sự thật, yêu cầu về sự chú ý, và cách chúng ta cố gắng nhìn rõ hơn. Nó cần nhắc nhở bạn rằng hãy nói những gì bạn thực sự muốn nói, và biết chắc rằng bạn thực sự có ý như vậy.
(Fergus McIntosh/Newyorker)
